บทที่ 12 การรักษาความสะอาดคอมพิวเตอร์

การทำความสะอาดระบบคอมพิวเตอร์

1. ไม่ควรทำความสะอาดเครื่องคอมพิวเตอร์ในขณะที่เครื่องยังเปิดอยู่ ถ้าคุณจะทำความ สะอาดเครื่อง ควรปิดเครื่องทิ้งไว้ 15-20 นาที ก่อนลงมือทำความสะอาด
2. ห้ามใช้ผ้าเปียก ผ้าชุ่มน้ำ เช็ดคอมพิวเตอร์อย่างเด็ดขาด ในกรณีต้องการทำความสะอาดภายนอก ควรใช้น้ำยาสำหรับทำความสะอาดเครื่องคอมพิวเตอร์โดยเฉพาะและทำความสะอาดตาม ที่แนะนำไว้ในคู่มือเท่านั้น
3. ห้ามเปิดเครื่องเพื่อทำความสะอาดภายในคอมพิวเตอร์ด้วยตนเอง หรือดูดฝุ้นด้วยเครื่องดูดฝุ่น (นอกจากคุณจะรู้ว่าคุณกำลังทำอะไรอยู่) เพราะจะทำให้ระบบของเครื่องเกิดความเสียหายได้ ควรปล่อยให้เป็นหน้าที่ของช่างซ่อมคอมพิวเตอร์
4. ไม่ควรฉีดสเปรย์ใด ๆ ไปที่คอมพิวเตอร์ แป้นพิมพ์ และอุปกรณ์ต่าง ๆ ในกรณีที่ต้องใช้สเปรย์ทำความสะอาด ควรปล่อยให้เป็นหน้าที่ของช่างซ่อมคอมพิวเตอร์
5. ไม่ควรดื่มน้ำชา กาแฟ เครื่องดื่มต่าง ๆ ในขณะที่ใช้คอมพิวเตอร์
6. ไม่ควรกินของคบเคี้ยวหรืออาหารใด ๆ ขณะทำงานด้วยเครื่องคอมพิวเตอร์

สาเหตุส่วนใหญ่ที่ทำให้เครื่องคอมพิวเตอร์เกิดความเสียหาย

สิ่งแวดล้อม

สิ่งแวดล้อมก็มีส่วนต่ออายุการใช้งานของคอมพิวเตอร์ ห้องคอมพิวเตอร์ควรเป็นห้องปรับอากาศที่ปราศจากฝุ่นและความชื้น เพราะความร้อน ฝุ่น ความชื้นเป็นสิ่งที่บั่นทอนอายุการใช้งานของคอมพิวเตอร์ นอกจากนี้ละอองสารเคมีต่างๆ เช่น สเปรย์น้ำยา น้ำหอม ต่างๆก็มีส้วนในการบั่นทอนอายุการใช้งานของคอมพิวเตอร์เช่นกัน
ความร้อน
ความ ร้อนที่เป็นสาเหตุที่ทำให้คอมพิวเตอร์มีปัญหาส่วนใหญ่เกิดจากความร้อนของ อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์บนเมนบอร์ดของคอมพิวเตอร์ เอง วิธีแก้ปัญหาคือจะต้องรีบระบายความร้อนที่เกิดจากอุปกรณ์ต่างๆ ออกไปให้เร็วที่สุด เครื่องคอมพิวเตอร์โดยมากจะติดตั้งพัดลมระบายอากาศตามชิ้นส่วนต่างๆไม่ว่าจะ เป็น พัดลมระบายอากาศที่ติดอยู่กับCPU พัดลมระบายอากาศที่ติดอยู่กับการ์ดจอ พัดลมระบายอากาศที่ติดอยู่กับเพาเวอร์ซัพพลาย และพัดลมระบายอากาศที่ติดตั้งอยู่ที่ตัวถัง(เคส)ของเครื่องคอมพิวเตอร์ ดังนั้นเราควรสังเกตุและดูแลรักษาให้พัดลมที่ถูกตั้งอยู่ตามจุดต่างๆทำงาน ได้เต็มประสิทธิภาพของมัน
เพาเวอร์ซัพพลายเองก็เป็นอีกจุดหนึ่งที่ก่อให้เกิดความร้อนได้มากหากเราใช้ เพาเวอร์ซัพพลายที่มีขนาดไม่เหมาะสมกับความต้องการกระแสไฟฟ้าของเครื่อง ทำให้เพาเวอร์ซัพพลายทำงานหนักเกินกว่าเสป็คของมัน โดยมากเครื่องคอมพิวเตอร์สำเร็จรูปที่มีจำหน่ายอยู่ทั่วไปจะติดตั้งเพาเวอร์ ซัพพลายมาให้อย่างเหมาะสมอยู่แล้ว แต่ในกรณีที่เรามีการติดตั้งอปกรณ์เพิ่มหรือในกรณีที่ซื้อเครื่องประกอบเอง จึงควรใส่ใจกับเรื่องนี้ด้วย นอกจากนี้ควรเลือกเพาเวอร์ซัพพลายที่ได้คุณภาพตามมาตรฐานเพื่อลดการเกิด สัญญาณรบกวนในสายไฟฟ้าซึ่งอาจจะไปรบกวนการทำงานของอุปกรณ์อื่นๆได้
นอกจากนี้ตำแหน่งที่ตั้งเครื่องคอมพิวเตอร์ไม่ควรอยู่ในบริเวณที่ต้องโดน แสดงแดดเป็นเวลานานๆ และควรติดตั้งตัวเครื่องห่างจากผนังพอสมควรเพื่อให้สามารถระบายความร้อนได้ ดียิ่งขึ้น
ฝุ่นผง
เป็นที่ทราบกันดีว่าในอากาศมีฝุ่นผงกระจัดกระจายอยู่ในทุกๆ ที่ ฝุ่นผงที่เกาะติดอยู่บนแผงวงจรของคอมพิวเตอร์จะทำหน้าที่เสมือนฉนวนป้องกัน ความร้อนทำให้ความร้อนที่เกิดขึ้นในระบบไม่สามารถระบายออกสู่สภาพแวดล้อมภาย นอก นอกจากนี้ฝุ่นผงอาจไปอุดตันช่องระบายอากาศของเพาเวอร์ซัพพลายหรือเกาะตามใบ พัดของพัดลมระบายอากาศตามจุดต่างๆ  ดังนั้นเครื่องคอมพิวเตอร์จึงควรได้รับการทำความสะอาดอย่างสม่ำเสมอ โดยช่างผู้ชำนาญ
สนามแม่เหล็ก
สนามแม่เหล็กจากแม่เหล็กที่เป็นส่วนประกอบอยู่ในอุปกรณ์หลายๆชนิด หรือสนามแม่เหล็กที่เกิดจากกระแสไฟฟ้าแรงดันสูงๆอาจทำให้ในแผ่นดิสก์หรือ ฮาร์ดดิสก็สูญหายได้อย่างถาวร หรืออาจจะทำให้จอภาพเสื่อมประสิทธิภาพ เกิดสีเพี้ยน แหล่งที่ให้กำเนิดสนามแม่เหล็กในสำนักงานมีอยู่มากมายหลายประเภท เช่น แม่เหล็กติดกระดาษบันทึก คลิปแขวนกระดาษแบบแม่เหล็ก ไขควงหัวแม่เหล็กลำโพง มอเตอร์ในพรินเตอร์ UPS เครื่องปรับอากาศ ดังนั้นเราจึงไม่ควรวางอุปกรณ์เหล่านี้ไว้ใกล้กับคอมพิวเตอร์มากนัก หรือโยกย้ายคอมพิวเตอร์ออกจากบริเวณดังกล่าว
สัญญาณรบกวนในสายไฟฟ้า
สัญญาณรบกวนในสายไฟฟ้าอาจเกิดได้ในหลายลักษณะตั้งสัญญาณรบกวนอ่อนจากอุปกรณ์ ที่ไได้มาตรฐาน แรงดันไฟตก แรงดันไฟเกิน ไฟกระตุก สัญญาณไฟฟ้าไม่สม่ำเสมอ ฟ้าผ่า ทั้งหมดนี้สามารถทำให้เครื่องคอมพิวเตอร์ทำงานผิดพลาดไปจนถึงเสียหายได้ จึงควรมีการติดตั้งเครื่องจ่ายไฟสำรอง (UPS) ด้วยเพราะ UPS จะช่วยป้องกันและแก้ปัญหาทางไฟฟ้าไม่ว่าจะเป็นไฟตก ไฟเกิน หรือไฟกระชาก อันเป็นสาเหตุที่จะทำให้เกิดความเสียหายของข้อมูลและชิ้นส่วนอื่นๆ
ไฟฟ้าสถิตย์
ไฟฟ้าสถิตย์สามารถเกิดขึ้นได้ทุกฤดูกาล แต่ในสภาวะที่อากาศแห้ง จะส่งผลให้ความเป็นฉนวนไฟฟ้าสูง ประจุของไฟฟ้าสถิตย์จะสะสมอยู่เป็นจำนวนมาก และหาทางวิ่งผ่านตัวนำไปยังบริเวณที่มีศักย์ไฟฟ้าต่ำกว่า ดังนั้นเมื่อท่านไปจับอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ประจุของไฟฟ้าสถิตย์จากตัวท่านจะวิ่งไปยังอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์เหล่านั้น ทำให้อุปกรณ์เกิดความเสียหายได้ แต่ในสภาวะที่มีความชื้นสูง ไฟฟ้าสถิตย์ที่เกิดขึ้นจะรั่วไหลหายไปในระยะเวลาอันสั้น เราจึงควรทำการคายประจุไฟฟ้าสถิตย์ ด้วยการจับต้องโลหะอื่นที่ไม่ใช้ตัวถังเครื่องคอมพิวเตอร์ ก่อนจะสัมผัสอุปกรณ์ต่างๆ ในระบบคอมพิวเตอร์
น้ำและสนิม
น้ำและสนิมเป็นศัตรูตัวร้ายของอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ทุกชนิด สนิมที่พบในเมนบอร์ดของคอมพิวเตอร์ มักจะเกิดจากการรั่วซึมของแบตเตอรี่บนเมนบอร์ด ซึ่งถ้าเกิดปัญหานี้ขึ้น นั่นหมายความว่าท่านจะต้องควักกระเป๋าซื้อเมนบอร์ดตัวใหม่มาทดแทนตัวเก่าที่ ต้องทิ้งลงถังขยะสถานเดียว ดังนั้นควรหลีกเลี่ยงการนำของเหลวทุกชนิดมาวางบนโต๊ะคอมพิวเตอร์ของท่าน ส่วนกรณีการรั่วซึมของแบตเตอรี่ ปัญหานี้สามารถถูกตรวจพบได้หาดมีการดูแลรักษาคอมพิวเตอร์อย่างสม่ำเสมอและทำ การเปลี่ยนแบตเตอรี่ใหม่
นอกจากนี้ยังมีรายละเอียดอื่นๆเกี่ยวกับการใช้งานเครื่องคอมพิวเตอร์ ที่เราต้องหลีกเลี่ยงเพื่อยืดอายุการใช้งานดังนี้
 • การต่อสายสัญญาณระหว่างเครื่องคอมพิวเตอร์กับอุปกรณ์ต่างๆเช่น เครื่องพิมพ์ เครื่องแฟซ์ โมเด็ม หรือส่วนอื่นๆจะต้องกระทำเมื่อปิดเครื่องเท่านั้น
 • อย่าปิด - เปิดเครื่องบ่อยๆ เกินความจำเป็น เพราะจะทำให้อายุการใช้งานสั้นลง
 • อย่าปิดเครื่องในขณะที่ครื่องทำงานอยู่เพราะจะทำให้เกิดความเสียหายแก่โปรแกรมที่กำลังทำงานอยู่
 • ไม่เคลื่อนย้ายเครื่องคอมพิวเตอร์ขณะที่เครื่องทำงานอยู่ เพราะจะทำให้อุปกรณ์บางตัวเกิดความเสียหายได้
 • อย่าเปิดฝาเครื่องขณะใช้งานอยู่ ถ้าต้องการเปิดฝาเครื่องต้องปิดเครื่องและถอดปลั๊กไฟก่อน
 • ควรศึกษาจากคู่มือให้ละเอียดก่อนการใช้งาน
 • ตัวถังภายนอกของเครื่องคอมพิวเตอร์ส่วนใหญ่เป็นส่วนประกอบของเหล็กกับ พลาสติกเมื่อใช้นานๆ จะมีฝุ่นและคราบรอยนิ้วมือทำให้ดูไม่สวยงามและถ้าปล่อยไว้นานๆ จะทำความสะอาดยาก จึงควรทำความสะอาดเป็นระอย่างะๆ โดยใช้น้ำยาสำหรับทำความสะอาดเครื่องคอมพิวเตอร์โดยเฉพาะ ควรใช้ผ้าคลุมเครื่องให้เรียบร้อยหลังเลิกใช้งานทุกครั้งเพื่อป้องกันฝุ่นผง ต่างๆ

การบำรุงรักษาอุปกรณ์ือื่นๆที่เกี่ยวข้อง

การบำรุงรักษาฮาร์ดิสก์

ฮาร์ดดิสก์เป็นอุปกรณ์ที่มีอายุการใช้งานนานมากแต่ในขณะเดียวกันก็สามารถ เสียหายได้ง่ายหากใช้งานไม่ถูกวิธีหรือไม่ระมัดระวังเท่าที่ควร ฮาร์ดดิสก์เองก็เป็นอุปกรณ์ที่ก่อให้เกิดความร้อนดังนั้นเราจึงควรดูแล เรื่องการระบายคามร้อนของเครื่องคอมพิวเตอร์ให้สามารถระบายความร้อนได้อย่าง มีประสิทธิภาพ ซึ่งหากการระบยความร้อนไม่ดีจะทำให้ฮาร์ดดิสก์เกิดการสะสมความร้อนและเสีย หายได้  เราควรหลีกเลี่ยงการกระทบกระเทือนในขณะที่ฮาร์ดดิสก์กำลังทำงาน เช่น เลือกใช้โต๊ะทำงานที่แข็งแรงป้องกันการโยกไปมา ระมัดระวังไม่เดินไปชนหรือกระแทกโต๊ะที่ตั้งเครื่องคอมพิวเตอร์ในขณะที่ ฮาร์ดดิสก์กำลังทำงาน เพราะจะทำให้หัวอ่านของฮาร์ดดิสก์ถูกกระทบกระเทือนและจะทำให้ฮาร์ดดิสก์เสีย ทันที ควรมีการตรวจสอบสถานภาพของฮาร์ดดิสก์ด้วยโปรแกรม Utility ต่างๆว่าฮาร์ดดิสก์ยังสามารถใช้งานได้เต็มประสิทธิภาพหรือไม่ หรือมีพื้นที่ส่วนใดของฮาร์ดดิสก์ที่ไม่สามารถใช้งานด้
การบำรุงรักษาดิสก์ไดรว์
ช่องอ่านดิสก์เมื่อทำงานไปนานๆหัวอ่านแผ่นดิสก์อาจจะสกปรกหรือเสื่อมสภาพไป ได้ หัวอ่านดิสก์เกิดความสกปรกเนื่องจากมีฝุ่นละอองเข้าไปเกาะที่หัวอ่าน หรือเกิดจากความสกปรกของแผ่นดิสก์ที่มีฝุ่นหรือคราบไขมันจากมือ ผลที่เกิดขึ้นทำให้การบันทึกหรืออ่านข้อมูลจากแผ่นดิสก์ไม่สามารถดำเนินการ ได้ ดังนั้นเราจึงควรเก็บรักษาแผ่นดิสก์ที่ใช้งานให้ดี หลีกเลี่ยงการใช้งานแผ่นดิสก์ที่มีคราบฝุ่น ไขมัน หรือรอยขูดขีด ทำความสะอาดหัวอ่านดิสก์อย่างสม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงการใช้แผ่นดิสก์เก่าที่เก็บไว้นานๆพราะจะทำให้หัวอ่าน Disk Drive สกปรกได้ง่าย และก่อนนำแผ่นดิสก์ออกจากช่องอ่านดิสก์ไดรว์ควรรอให้ไฟสัญญาณที่ช่องดิสก์ ไดรว์ดับเสียก่อ เพื่อป้องกันหัวอ่านชำรุด
การบำรุงรักษาแผ่นซีดีหรือดีวีดี
ถึงแม้ว่าแผ่นซีดีหรือดีวีดีจะดูแข็งแรงทนทานแต่การเก็บรักษาที่ไม่ดีนอกจาก จะทำให้แผ่นไม่สามารถใช้งานได้แล้ว ยังอาจจะทำให้ดิสก์ไดรว์เสียหายด้วย ดังนั้นเราจึงควรระมัดระวังในการใช้งานแผ่นซีดีหรือดีวีดีดังนี้
 • ระมัดระวังอย่าให้มือไปถูกบนผิวแผ่นด้านที่จะถุกอ่านด้วยหัวอ่าน (ด้านที่มันเงา) เพราะไขมันบริเวณผิวหนังของเราจะทำให้เกิดความสกปรกต่อบริเวณที่บันทึก ข้อมูล
 • อย่าใช้แรงกดปากกาเกินไปขณะเขียนที่แผ่นป้ายชื่อบนแผ่นซีดีหรือดีวีดี และให้ใช้เฉพาะปากกาสำหรับเขียนแผ่นซีดีหรือดีวีดีเท่านั้น
 • อย่าบิดหรืองอแผ่นซีดีหรือดีวีดีเล่นเป็นอันขาด
 • อย่าให้แผ่นซีดีหรือดีวีดีมีรอยขูดขีดหรือถูกของเหลวเช่นน้ำ
 • ควรเก็บแผ่นซีดีหรือดีวีดีไว้ในกล่องหรือซองในที่ที่มีอุณหภูมิเหมาะสม อย่าทิ้งไว้หน้ารถให้ตากแดดนานๆ
การบำรุงรักษาจอ
ในส่วนของจอภาพนั้นอาจเสียหายได้เช่น ภาพอาการเลื่อนไหลภาพล้ม ภาพเต้นหรือไม่มีภาพเลย ซึ่งความเสียหายดังกล่าวจะต้องให้ช่างเท่านั้นเป็นผู้แก้ไข ผู้ใช้คอมพิวเคอร์ควรระมัดระวัง โดยปฏิบัติดังนี้
 • อย่าให้วัตถุหรือน้ำไปกระทบหน้าจอคอมพิวเตอร์
 • ควรเปิดสวิซที่จอก่อนเปิดสวิซที่ตัวเครื่องคอมพิวเตอร์
 • ไม่ควรปิดๆ เปิดๆ เครื่องติดๆกัน เมื่อปิดเครื่องแล้วทิ้งระยะไว้เล็กน้อยก่อนเปิดใหม่
 • ควรปรับความสว่างของจอภาพให้เหมาะสมกับสภาพของห้องทำงาน เพราะถ้าสว่างมากเกินไปย่อมทำให้จอภาพอายุสั้นลง
 • อย่าเปิดฝาหลังจอภาพซ่อมเอง เพราะจะเป็นอันตรายถึงชีวิตจากกระแสไฟฟ้าแรงสูง
 • เมื่อต้องมีการเปิดจอภาพทิ้งไว้นานๆควรจะเรียกใช้งานโปรแกมถนอมจอภาพ (Screen Sever) ขึ้นมาทำงานเพื่อยืดอายุการใช้งานของจอภาพ
การบำรุงรักษาเครื่องพิมพ์
เครื่องพิมพ์เป็นอุปกรณ์ที่ใช้สำหรับแสดงผล รายงาน ของข้อมูลต่างๆทางกระดาษ การที่จะให้เครื่องพิมพ์ทำงานได้เป็นปกติเครื่องพิมพ์ควรได้รับการดูแลรักษา อย่างสม่ำเสมอโดยช่างผู้ชำนาญดังนี้
 • รักษาความสะอาด โดยดูดฝุ่น เศษกระดาษที่ติดอยู่ในเครื่องพิมพ์อย่างสม่ำเสมอหรือใช้แปรงขนนุ่มปัดฝุ่น เศษ กระดาษออกจากเครื่องพิมพ์อย่าใช้แปรงชนิดแข็งเพราะอาจทำให้เครื่องเป็นรอย ได้
 • ถ้าตัวเครื่องพิมพ์มีความสกปรกอาจ ใช้ผ้านุ่มหรือฟองน้ำชุบน้ำยาทำความสะอาดเครื่องใช้สำนักงานเช็ดถูส่วนที่ เป็นพลาสติกแต่ต้องระมัดระวังอย่าใช้น้ำเข้าตัวเครื่องพิมพ์ได้ และหลีกเลี่ยงการใช้น้ำมันหล่อลื่นทุกชนิดในตัวเครื่องเพราะอาจทำให้ระบบ กลไกเสียหายได้
 • ในกรณีของเครื่องพิมพ์แบบดอตเมตริกซ์ ก่อนพิมพ์ทุกครั้งควรระดับของหัวเข็มให้เหมาะสมกับความหนาของกระดาษ
 • ในกรณีของเครื่องพิมพ์แบบดอตเมตริกซ์ ระหว่างพิมพ์ควรระวังหัวพิมพ์จะติดกระดาษ เช่น การพิมพ์ซองจดหมาย หรือกระดาษที่มีความหนาหรือบางเกินไป
 • ระมัดระวังอย่าให้มีคลิปหรือแมกซ์ติดกระดาษปะปนในกรณีที่มีการใช้งานกระดาษใช้แล้ว
 • อย่าถอดหรือเสียบสายสายสัญญาณในขณะที่เครื่องพิมพ์หรือเครื่องคอมพิวเตอร์กำลังทำงานอยู่
 • ไม่ควรพิมพ์ต่อเนื่องกันนานเกินไปเพราะอาจทำให้เครื่องร้อนมากแดละเสียได้
 • ไม่ควรใช้กระดาษไข (Stencil Paper) แบบธรรมดากับเครื่องพิมพ์ประเภทแบบดอตเมตริกซ์ เนื่องจากเศษของกระดาษไขอาจจะไปอุดตันเข็มพิมพ์ อาจทำให้เข็มพิมพ์อาจหักได้ ควรใช้กระดาษไขสำหรับเครื่องพิมพ์แทนเพื่อป้องกันการชำรุดของเฟืองที่ใช้ หมุนกระดาษ
 • การเลือกใช้กระดาษไม่ควรใช้กระดาษ ที่หนาเกินไปจะทำให้กระดาษติดเครื่องพิมพ์ได้
 • ในกรณีของเครื่องพิมพ์เลเซอร์ ควรกรีดกระดาษให้ดีอย่าให้กระดาษติดกันก่อนป้อนเข้าสู่เครื่องพิมพ์เพราะอาจ จะเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้กระดาษติดในตัวเครื่องพิมพ์ได้
 • การใช้เครื่องพิมพ์เลเซอร์พิมพ์ลงในแผ่นใส ต้องเลือกใช้แผ่นใสที่ใช้ถ่ายเอกสารได้เท่านั้น หากใช่แผ่นใสแบบธรรดาซึ่งไม่สามารถทนความร้อนได้อาจจะหลอมละลายติดเครื่อง พิมพ์ทำให้เกิดความเสียหาย